ਯੋਗ

ਯੋਗ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ

ਯੋਗ ਸੰਤੁਲਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਜਾਂ ਉਸ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਦਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਨ ਆਤਮ-ਅਨੁਭੂਤੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇੱਛੁਕ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਲਈ ਸਾਧਨ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਯੋਗ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ 'ਯੋਕ' ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਯੋਗ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁਟ ਕਰਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਪਤੰਜਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਯੋਗ ਦਾ ਭਾਵ ਮਨ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣਾ ਹੈ।

ਯੋਗ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ

ਯੋਗ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਉਚਿਤ ਵਰਤੋਂ ਤਾਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ, ਨਸਲ, ਜਾਤੀ, ਪੰਥ, ਲਿੰਗ, ਉਮਰ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ, ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਤਾਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇੱਕ ਤਪੱਸਵੀ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨ ਕੇ ਇੱਕ ਸਿੱਧ ਯੋਗੀ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਬਿਨਾਂ, ਕੋਈ ਵੀ ਯੌਗਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਿਰਫ ਨਿਯਮਿਤ ਅਭਿਆਸ (ਸਾਧਨਾ) ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਥਾਨ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰੂਪ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਮਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਕੇ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਲਈ ਅਭਿਆਸਕਰਤਾ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਵਿਕਾਸਮੁਖੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਯੋਗ

ਯੋਗ ਮਾਨਵ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਕਾਸਵਾਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਬਲਕਿ​ ਇਹ ਤਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕਰਨਾ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੈਕਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤੇਜਿਤ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੁੱਲਾਂ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਅਚੇਤ ਅਵਸਥਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਯੋਗੀ ਉਸ ਬਿੰਦੂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਪੱਛਮੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅੰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਫਰਾਇਡ ਦਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਰੋਗ ਦਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਸ਼ਲੋ ਦਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਆਤਮ-ਗਿਆਨ ਦਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਯੋਗ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਬਲਕਿ​ ਇਹ ਉੱਚ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਅਧਿਆਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਆਤਮਾ ਦੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਯੋਗ

ਯੋਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਸਤਿਆਂ (ਜਪ, ਕਰਮ, ਭਗਤੀ ਆਦਿ) ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਹਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਲਾਜ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਅੰਤਮ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਸਿੱਧ ਯੋਗੀ ਤੋਂ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਮਾਨ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਪਰਮ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੋਵੇ। ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਸਮਰੱਥ ਕਾਊਂਸਲਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਜਾਂ ਇੱਕ ਸਿੱਧ ਯੋਗੀ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਾਹ ਬੜੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਯੋਗ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ

ਜਪ ਯੋਗ: ਘੜੀ-ਮੁੜੀ ਬੋਲਦੇ ਹੋਇਆਂ ਪਾਠ ਦੁਹਰਾ ਕੇ ਜਾਂ ਸਿਮਰਨ ਕਰਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਜਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਬਦ 'ਓਮ', 'ਰਾਮ ਰਾਮ', 'ਅੱਲਾਹ', 'ਪ੍ਰਭੂ', 'ਵਾਹਿਗੁਰੂ' ਆਦਿ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ।

ਕਰਮ ਯੋਗ:ਸਾਨੂੰ ਫਲ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਸਾਰੇ ਕਾਰਜ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਧਨਾ ਵਿੱਚ, ਯੋਗੀ ਆਪਣੇ ਕਰਤੱਵ ਨੂੰ ਦੈਵੀ ਕਾਰਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਮਝਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਮਨ ਨਾਲ ਸਮਰਪਣ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਲੇਕਿਨ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਦਾ ਹੈ।

ਗਿਆਨ ਯੋਗ: ਸਾਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਗੈਰ - ਖੁਦ ਦੇ ਵਿੱਚ ਭੇਦ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ, ਸੰਨਿਆਸੀਆਂ ਦੀ ਨੇੜਤਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਅਧਿਆਤਮਕ ਅਸਤਿਤਵ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਭਗਤੀ ਯੋਗ: ਭਗਤੀ ਯੋਗ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਪੂਰਨ ਸਮਰਪਣ ਉੱਤੇ ਜੋਰ ਦੇਣੇ ਦੀ ਨਾਲ ਤੀਬਰ ਭਗਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪਰਨਾਲ਼ਾ ਹੈ। ਭਗਤੀ ਯੋਗ ਦਾ ਸੱਚਾ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਉਮੈ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਿਮਰਤਾ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਦਵੈਤਤਾ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਰਾਜ ਯੋਗ:"ਅਸ਼ਟਾਂਗ ਯੋਗ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅ ਰਾਜ ਯੋਗ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਚੌਤਰਫਾ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਲਈ ਹੈ। ਇਹ ਹਨ ਯਮ, ਨਿਯਮ, ਆਸਣ, ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ, ਪ੍ਰਤਿਆਹਾਰ, ਧਾਰਨ, ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਧੀ

ਕੁੰਡਲਿਨੀ:ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਯੋਗ ਤਾਂਤ੍ਰਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਦੇ ਮਗਰੋਂ, ਤਾਂਤ੍ਰਿਕਾਂ ਅਤੇ ਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਭੌਤਿਕ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ, ਮੂਲਾਧਾਰ ਚੱਕਰ - ਜੋ ਸੱਤ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੂਖ਼ਮ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਵਾਸ ਹੈ। ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਦਾ ਸਥਾਨ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਗ੍ਰੰਥੀ ਹੈ। ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੂਤਰ ਅਤੇ ਫਾਲਤੂ ਪਦਾਰਥ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੂਲਾਧਾਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਔਰਤ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਥਾਨ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਂ, ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਿਸ਼ੀ, ਪੈਗੰਬਰ, ਯੋਗੀ, ਸਿੱਧ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਨੂੰ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਡਕਿਰਿਆ, ਆਸਣ, ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ, ਬੰਧ, ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਯੋਗ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਕੁੰਡਲਿਨੀ ਜਾਗਰਤੀ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਮਾਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ​ ਕਿਰਿਆ-ਰਹਿਤ ਜਾਂ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਖੇਤਰ ਫੁੱਲ ਵਾਂਗ ਖਿੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਨਾੜੀ:ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੌਗਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਹੈ, ਨਾੜੀਆਂ ਊਰਜਾ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹਨ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਵੱਖਰੇ ਚੈਨਲਾਂ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਧੁਨੀ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਲਪਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਨਾੜੀਆਂ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਨੈੱਟਵਰਕ ਇੰਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ ਕਿ ਵਿਭਿੰਨ ਯੌਗਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸੰਖਿਆ ਦੀ ਗਣਨਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੈ। ਗੋਰਕਸ਼ ਸ਼ਤਕ ਜਾਂ ਗੋਰਕਸ਼ ਸੰਹਿਤਾ ਅਤੇ ਹਠਯੋਗ ਪ੍ਰਦੀਪਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸੰਦਰਭ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 72,000 ਦੱਸਦੇ ਹਨ; ਜੋ ਧੁੰਨੀ ਕੇਂਦਰ - ਮਣੀਪੁਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਉੱਭਰੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੁਸ਼ੁਮਨਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਸਵਰੋਦਯ ਦਸ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾੜੀਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ 'ਦਰਵਾਜੇ' ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੜਾ, ਪਿੰਗਲਾ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ੁਮਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਨ, ਉਹ ਉੱਚ ਵੋਲਟੇਜ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਬਸਟੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਥਿਤ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਵਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਦੇ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ

ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੋਗ ਸੰਸਥਾਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ

• ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੋਗ ਸੰਸਥਾਨ(MDNIY) ਸੁਸਾਇਟੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਨੂੰਨ, 1860 ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਜਿਸਟਰਡ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਾਰ ਸੰਗਠਨ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਯੁਸ਼ ਵਿਭਾਗ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕਲਿਆਣ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਿਤ ਹੈ।
• ਇਹ ਸੰਸਥਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਪਰਿਪੇਖ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਲੁਟੀਅੰਸ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ, ਯਾਨੀ 68, ਅਸ਼ੋਕ ਰੋਡ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।
• ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਤਣਾਅ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਲਈ, ਇੱਕ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਯੋਗ ਦੀ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤੀ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਚਿਕਿਤਸਾ ਅਤੇ ਹੋਮਿਓਪੈਥੀ ਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਲਈ ਪੂਰਵ ਕੇਂਦਰੀ ਪਰਿਸ਼ਦ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਸਾਲ 1970 ਵਿੱਚ ਤਦ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਅਦਾਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਇਤਨ ਯੋਗ-ਆਸ਼੍ਰਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੰਜ ਬੈੱਡ ਵਾਲੇ ਯੋਗ ਖੋਜ ਹਸਪਤਾਲ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਿਵਾਰਕ, ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਕ ਅਤੇ ਰੋਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਯੋਗ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, 1 ਜਨਵਰੀ, 1976 ਨੂੰ ਯੋਗ ਦੇ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ (CRIY) ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਯੋਗ ਖੋਜ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
• CRIY ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਦੇ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਯੋਗ ਸਿਖਲਾਈ ਸੀ। 1998 ਤਕ CRIY ਯੋਗ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਨਿਯੋਜਨ, ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦੇਣ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾਨ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਵਧਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਯੋਗ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ (CRIY) ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਮੇਲ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੋਗ ਸੰਸਥਾਨ (MDNIY) ਦਾ ਨਾਂ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
• ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਲਈ ਵੈੱਬਸਾਈਟ http://www.yogamdniy.nic.in 'ਤੇ ਜਾਓ।

ਸੰਬੰਧਤ ਸਰੋਤ

• 21 ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਯੋਗ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਆਧਾਰਿਤ ਇਲਾਜ
• ਆਯੁਸ਼ ਦੇ ਬਾਰੇ ਮਿਥਕ ਅਤੇ ਤੱਥ
• ਆਯੁਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਯੰਤਰਣ
• ਆਯੁਸ਼ ਵਿਭਾਗ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕਲਿਆਣ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ