ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?

ਹਰ ਸਾਲ 7,50,000 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੱਟ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ 40 ਕਰੋੜ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਸੱਟਾਂ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਕਲਾਂਗਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਸੱਟ ਜਾਂ ਹਾਨੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ।

ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹਾਨੀ ਡਿੱਗਣ, ਜਲਣ ਜਾਂ ਸੜਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਾਨੀਆਂ ਘਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੀ ਘਟਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਸੱਟ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਘੱਟ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-1

ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਹਾਨੀਆਂ ਟਾਲੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

18 ਮਹੀਨੇ ਨਾਲ ਲਗਾ ਕੇ 4 ਸਾਲ ਤਕ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋਖਮ ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਾਦਸੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਹਨ।

• ਅੱਗ ਨਾਲ ਸੜਨਾ, ਸਟੋਵ, ਓਵਨ, ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਬਰਤਨ, ਗਰਮ ਖਾਣਾ, ਉਬਲਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ, ਵਾਸ਼ਪ, ਗਰਮ ਘਿਓ ਜਾਂ ਤੇਲ, ਪੈਰਾਫਿਨ ਲੈਂਪ, ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਉਪਕਰਣ
• ਟੁੱਟੇ ਕੱਚ, ਚਾਕੂ, ਕੈਂਚੀ ਜਾਂ ਕੁਹਾੜੀ ਨਾਲ ਕੱਟ ਜਾਣਾ
• ਪਲੰਘ, ਖਿੜਕੀ, ਮੇਜ਼ ਜਾਂ ਪੌੜੀਆਂ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਜਾਣਾ
• ਸਿੱਕੇ, ਬਟਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਗਿਰੀ ਦਾ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਣਾ
• ਬਲੀਚ ਅਤੇ ਡਿਟਰਜੈਂਟ, ਪੈਰਾਫਿਨ ਜਾਂ ਕੈਰੋਸੀਨ ਜਾਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਤੋਂ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣਾ
• ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਬਿਜਲਈ ਤਾਰ ਨਾਲ ਕਰੰਟ ਲੱਗ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਿਚ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨੁਕੀਲੀ ਚੀਜ਼ ਆਦਿ ਪਾਉਣਾ ਜੋ ਵੀ ਵਸਤੂ ਸਰਗਰਮ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਜੋਖਮ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਉਘੜੀ-ਦੁਘੜੀ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-2

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ, ਰਸੋਈ ਚੁੱਲ੍ਹਾ, ਲੈਂਪ, ਮਾਚਿਸ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਉਪਕਰਣਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਜਲਣ, ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ, ਉਬਲਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ, ਗਰਮ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪ੍ਰੈਸ ਆਦਿ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਲਣ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਦਾਗ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਜ਼ਖਮ ਖਤਰਨਾਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟਾਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਜਲਣ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ :

• ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ, ਮਾਚਿਸ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖ ਕੇ
• ਸਟੋਵ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਪਾਟ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਸਤਹਿ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿਚ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਪਕਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਉਸ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਧੇ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਅੱਗ ਬਾਲ ਕੇ ਖਾਣਾ ਨਾ ਬਣਾਓ
• ਸਾਰੇ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਦੇ ਰੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖੇ ਜਾਣ
• ਪੈਟਰੋਲ, ਪੈਰਾਫਿਨ, ਲੈਂਪ, ਮਾਚਿਸ, ਲਾਈਟਰ, ਗਰਮ ਪ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਬਿਜਲਈ ਤਾਰ ਆਦਿ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਬੱਚੇ ਜੇਕਰ ਪਾਵਰ ਸਾਕੇਟ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਾਵਰ ਸਾਕੇਟਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣ।

ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਬਿਜਲਈ ਤਾਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-3

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਨਾ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਪੌੜੀਆਂ, ਬਾਲਕਨੀ, ਛੱਤ, ਖਿੜਕੀ ‘ਤੇ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।

ਸੱਟ, ਹੱਡੀ ਟੁੱਟਣ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਡਿਗਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:

• ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ
• ਬਾਲਕਨੀ, ਖਿੜਕੀ ਅਤੇ ਪੌੜੀਆਂ ਨੂੰ ਰੇਲਿੰਗ ਲਗਾ ਕੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ
• ਘਰ ਨੂੰ ਸਾਫ ਅਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-4

ਚਾਕੂ, ਕੈਂਚੀ, ਤੇਜ਼ ਧਾਰ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਨੋਕ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣ ਜਾਂ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਕੱਚ, ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਕੱਚ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗ ਕਟ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਕੱਚ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਡਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਟੁੱਟੇ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਉਹ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਕੱਚ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾ ਲਗਾਉਣ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ

ਚਾਕੂ, ਰੇਜ਼ਰ ਅਤੇ ਕੈਂਚੀ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਉਪਯੋਗ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਧਾਰਦਾਰ ਸੰਦ, ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਜੰਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਕੇਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਜ਼ਖਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਦਾ ਸਥਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਘਰ ਦਾ ਕਚਰਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਡੱਬੇ ਆਦਿ ਹੋਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਹੋਰ ਚੋਟਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਤਰੀਕੇ ਸਿਖਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ - ਪੱਥਰ ਨਾ ਸੁੱਟਣਾ, ਧਾਰਦਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਚਾਕੂ ਅਤੇ ਕੈਂਚੀ ਆਦਿ

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-5

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਸਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣਾ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਨਾ ਜਾਣ

ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਸੌਂਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਬਟਨ, ਸਿੱਕੇ, ਬੀਜਾਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੂੰਗਫਲੀ, ਛੋਟੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਖਾਣਾ ਜਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਬੀਜਾਂ ਨਾਲ ਯੁਕਤ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।

ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਦੇ ਵੀ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਖੰਘ ਆਉਣਾ, ਸਾਹ ਰੁਕਣਾ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਚੀਕਣਾ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਕੱਢਣ ‘ਚ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੋਣਾ, ਇਹ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਫਸ ਜਾਣ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਫਸਣਾ, ਜਾਨ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਥਿਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

ਜੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਨਾ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਦ ਵੀ ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਅਲੱਗ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਗਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-6

ਜ਼ਹਿਰ, ਦਵਾਈਆਂ, ਬਲੀਚ, ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਤਰਲ ਈਂਧਨ ਜਿਵੇਂ ਪੈਰਾਫਿਨ ਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬੋਤਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣ

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਲੀਚ, ਕੀਟਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਚੂਹਾ ਮਾਰ ਦਵਾਈ, ਪੈਰਾਫਿਨ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਡਿਟਰਜੈਂਟ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ

ਕਈ ਜ਼ਹਿਰ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰਫ ਨਿਕਲਿਆ ਜਾਣਾ ਹੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਗੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਉਹ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ-

• ਸੁੰਘਿਆ ਜਾਵੇ
• ਬੱਚੇ ਦੀ ਅੱਖ ਜਾਂ ਚਮੜੀ ਉੱਤੇ ਲੱਗ ਜਾਏ
• ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ‘ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਏ

ਜੇਕਰ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕੋਲਡ ਡਰਿੰਕ, ਬੀਅਰ ਦੀ ਬੋਤਲ, ਜਾਰ ਜਾਂ ਕੱਪ ‘ਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਦ ਬੱਚੇ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੀ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹੀ ਬੋਤਲਾਂ ਅਤੇ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਡਿਟਰਜੈਂਟ, ਬਲੀਚ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਲੇਬਲ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪੇਟੀ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਕਾਫੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਨਾ ਸਕਣ। ਬਾਲਗਾਂ ਦੇ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਲਿਖੇ ਗਏ ਨੁਸਖ਼ੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਦਵਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਬਾਲਗ ਜਾਂ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਦੇ ਲਈ ਲਿਖੀ ਗਈ ਦਵਾਈ।

ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਂ ਗਲਤ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲ਼ੇਪਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਸਹੀ ਨੁਸਖ਼ੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਐਸਪ੍ਰਿਨ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-7

ਬੱਚੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਦੋ ਮਿੰਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਇਹ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਇਕੱਲੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ

ਖੂਹ, ਟਿਊਬ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬਾਲਟੀਆਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਤੇ ਤੈਰਾਕੀ ਸਿਖਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਣ

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿੱਖੇ ਵੇਗ ਨਾਲ ਵਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇੱਕਲੇ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾ ਦਿਉ

ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼-8

5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਚੱਲਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਸਮਝਾ ਸਕਣ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ

ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਦੌੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੜਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਗੇਂਦ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹੋਣ।

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੜਕ ਦੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਚੱਲਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਓ ਕਿ ਉਹ

• ਸੜਕ ਦੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣ
• ਸੜਕ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦੇਖੋ
• ਕਾਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਆਉਣ-ਜਾਣ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਉ
• ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰੋ
• ਪੈਦਲ ਚੱਲੋ, ਦੌੜੋ ਨਹੀਂ

ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਆਮ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸੜਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇ। ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੈਲਮਟ ਜਾਂ ਸਿਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ

ਬੱਚੇ ਜੇਕਰ ਕਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸੀਟ ਤੇ ਜਾਂ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਟਰੱਕ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ

ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਤੱਕ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਮੁਢਲੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਨੂੰ ਉਪਯੋਗ ਵਿੱਚ ਲਿਆਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਸਲਾਹ :

ਜਲਣ ਦੇ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

• ਜੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕੰਬਲ ਵਿੱਚ ਲਪੇਟੋ ਜਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਲੋਟ-ਪੋਟ ਕੇ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਾਓ
• ਸੜੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਠੰਡਾ ਕਰੋ। ਕਾਫੀ ਸਾਰਾ ਠੰਢਾ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਜਲਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਟਬ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੌਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ। ਸੜੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਅੱਧੇ ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਬੈਂਡੇਜ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਜਲਣ ਇੱਕ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜਲਣ ਵਿੱਚੋਂ ਰਿਸਾਅ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਦ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਸਹਾਇਤਾ ਕੇਂਦਰ ਲੈ ਜਾਓ। ਜੇਕਰ ਫਫੋਲੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੋੜੋ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਗ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਲਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
• ਜੇਕਰ ਸੜੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਚਿਪਕ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖਿੱਚੇ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਸੜੇ ਹੋਏ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਪਾਓ।
• ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਤਰਲ ਜਿਵੇਂ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਫਲਾਂ ਦਾ ਜੂਸ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਨਮਕ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕਰ ਪਾ ਕੇ ਦਿਉ।

ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਕਰੰਟ ਲੱਗ ਜਾਣ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

• ਜੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਕਰੰਟ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਗ ਪਕੜ ਲਈ ਹੈ, ਤਦ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ
• ਜੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਲਿਟਾ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਟੇਢਾ ਕਰੋ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਨਾਸਾਂ ਦਬਾ ਕੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਸਾਹ ਭਰੋ। ਕਾਫੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਸਾਹ ਭਰੋ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਛਾਤੀ ਫੁੱਲ ਸਕੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਦ ਤੱਕ ਕਰੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬੱਚਾ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਲੱਗਦਾ

ਡਿੱਗਣ ਜਾਂ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

• ਜੇਕਰ ਸੱਟ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਤਦ ਉਹ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਥਾਈ ਲਕਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਿਰ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਦੀ ਹਲਚਲ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਲਵੋ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹਲਚਲ ਤੋਂ ਬਚਾਉ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਸੱਟ ਨਾ ਲੱਗੇ।
• ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਹਿਲ ਨਹੀਂ ਪਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਰਦ ਵਿੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਹੱਡੀ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਗ ਨੂੰ ਨਾ ਹਿਲਾਓ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਸਰਲ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਵੋ।
• ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਵੋ
• ਡੂੰਘੀ ਸੱਟ ਅਤੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਗ ਨੂੰ ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਵੋ ਜਾਂ ਉਸ ਤੇ 15 ਮਿੰਟ ਦੇ ਲਈ ਬਰਫ਼ ਰੱਖੋ। ਬਰਫ਼ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਚਮੜੀ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸੱਟ ਲੱਗੇ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਰੱਖੋ। 15 ਮਿੰਟ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਰਫ਼ ਹਟਾ ਦਿਓ ਅਤੇ 15 ਮਿੰਟ ਦੇਖੋ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਦੁਹਰਾਓ। ਠੰਡ ਨਾਲ ਦਰਦ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਜ਼ਖਮ ਨੂੰ ਠੀਕ ਹੋਣ ‘ਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।

ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਛਿੱਲਣ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

ਛੋਟੇ ਕਟਾਅ ਅਤੇ ਛਿੱਲਣਾ

• ਜ਼ਖਮ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਵੋ
• ਜ਼ਖਮ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਲਵੋ
• ਜ਼ਖਮ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਬੈਂਡੇਜ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿਓ

ਡੂੰਘੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਦੇ ਲਈ

• ਜੇਕਰ ਜ਼ਖਮ ਵਿੱਚ ਕੱਚ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਵੜੀ ਹੋਈ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਕੱਢੋ। ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਖਮ ਦੱਬੀ ਹੋਈ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਹੂ ਦਾ ਰਿਸਾਅ ਹੋਣ ਲੱਗੇ
• ਜੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਹੂ ਦਾ ਰਿਸਾਅ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਗ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰੱਖ ਕੇ ਜ਼ਖਮ ਦੀ ਉਲਟੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ ਦਿਉ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਬੰਧਨ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਖੂਨ ਦੇ ਰੁਕਣ ਤੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਪੱਤਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਲੇਪ ਆਦਿ ਜ਼ਖਮ ‘ਤੇ ਨਾ ਲਗਾਓ, ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਜ਼ਖਮ ਤੇ ਬੈਂਡੇਜ ਬੰਨ੍ਹੋ।
• ਸੋਜ ਹੋਣ ਤੇ ਪੱਕਾ ਨਾ ਬੰਨ੍ਹੋ
• ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ‘ਤੇ ਲੈ ਜਾਓ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉ। ਸਿਹਤ ਕਰਮਚਾਰੀ ਤੋਂ ਪੁੱਛੋ ਕਿ ਬੱਚੇ ਨੂੰ टिटेनस ਦਾ ਟੀਕਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ

ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਫਸਣ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

• ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਖੰਘ ਕੇ ਉਸ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਗਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਵਸਤੂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਾ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਹੋਵੇ, ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ‘ਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ
• ਜੇਕਰ ਵਸਤੁ ਫਿਰ ਵੀ ਬੱਚੇ ਦੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਫਸੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਦ

ਨਵਜਾਤ ਸ਼ਿਸ਼ੂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਈ:

ਸਿਰ ਅਤੇ ਗਲੇ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦਿਓ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰੋ। ਮੋਢੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜ ਵਾਰ ਘਸੁੰਨ ਮਾਰੋ। ਹੁਣ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਛਾਤੀ ਤੇ ਦਬਾ ਕੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਓ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਫਸੀ ਹੋਈ ਚੀਜ਼ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੀ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਦ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਵੋ।

ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਲਈ:

ਬੱਚੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਛਾਤੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਰੱਖੋ। ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਪਸਲੀਆਂ ਦੇ ਕੋਲ ਤੋਂ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਦਬਾਓ। ਪਿੱਛੇ ਤੋਂ ਵੀ ਦਬਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵਸਤੂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਣ ਤੱਕ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਓ। ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਵਸਤੂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ, ਤਦ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ।

ਸਾਹ ਦੀ ਤਕਲੀਫ ਜਾਂ ਡੁੱਬਣ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦਾ ਸਿਰ ਜਾਂ ਗਲਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾ ਹਿਲਾਓ ਅਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੋ-

• ਜੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਲਿਟਾ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਟੇਢਾ ਕਰੋ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਨਾਸਾਂ ਦਬਾ ਕੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਸਾਹ ਭਰੋ। ਸਾਹ ਇੰਨੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਭਰੋ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਛਾਤੀ ਫੁੱਲ ਸਕੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਦ ਤੱਕ ਕਰੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬੱਚਾ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਲੱਗਦਾ
• ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਸਾਹ ਲੈ ਰਿਹਾ, ਪਰ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਲੋਟ ਪੋਟ ਕਰੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਜੁਬਾਨ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ

ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਲਾਜ:

• ਜੇ ਬੱਚੇ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰ ਖਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਦ ਉਸ ਨੂੰ ਉਲਟੀ ਆਦਿ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਬੱਚਾ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ
• ਜੇਕਰ ਜ਼ਹਿਰ ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਚਮੜੀ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਹਟਾਓ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪਾਓ। ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ
• ਜੇਕਰ ਜ਼ਹਿਰ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਦ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 10 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਵੋ
• ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ਜਾਂ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾਓ। ਜੇਕਰ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜਿਸ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕੁਝ ਅੰਸ਼ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਬੋਤਲ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਓ। ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਓਨਾ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।

ਸਰੋਤ : ਯੂਨੀਸੈਫ