ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾ

ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾ

ਉਦਯੋਗ ਵਿਚ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦੇ ਇਕੱਠੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਕਿਹਾ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾ ਵਿਚ ਭਾਫ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਇੰਧਨ, ਚੀੰਨਿ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਹੀ ਉਪਜ ਬਗਾਸੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਸਾਧਾਰਣਤੋਰ ਤੇ ਬੇ-ਮੋਸਮੀ ਸਮੇ ਦੋਰਾਨ ਬਗਾਸੀ ਨੂੰ ਭਾਫ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਚੀਨਿ ਉਦਯੋਗਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਰਜਾ ਦੀ ਲੋਡ਼ ਪੁਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨਿ, ਕਾਗਜ਼ੀ, ਕੈਮਿਕਲ ਖਾਦ, ਕਪਡ਼ਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗਾ ਕੋਲ ਅੰਦਾਜ਼ਤਨ 500 ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦੀ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਹਨਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆ/ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰਾਜ ਦੇ ਗ੍ਰਿਡ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ, ਬਲਕਿ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਉਤਪੱਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਸਾਫ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੁਲ ਸਰੋਤ ਦੀ ਵਰਤੋ ਲਈ ਵੀ ਸਹਾਇਕ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 2012 ਤਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ। ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾ ਵਿਚ ਬਗਾਸੀ/ਬਾਇਓਮਾਸ ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਥਰਮਲ ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਜਗਿਹ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਹਿਜ ਫਾਇਦੇ ਹਨ:

ਇਹ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੈਸਾ ਦੇ ਘੱਟ ਨਿਕਾਸੀ ਕਰਕੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੁਲਿਤ ਹੈ।

ਇਹ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਜਿਵੇ ਕਿ ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵਿਸਰਜਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਭਾਰ ਆਧਾਰਿਤ ਸਾਧਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਤੋਰ ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,

ਪਾਰਗਮਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਨੁਕਸਾਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੋਕੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸਦੀ ਕ੍ਰਮਵਿਕਾਸ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਨਿਵੇਸ਼ ਘੱਟ ਹੈ।

ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਰੈਵੀਨਿਉ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪੇੰਡੂ ਜਨਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਉਠਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਸਥਾਪਿਤ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਤੋਰ ਤੇ ਜੀਉਣਯੋਗ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।

ਬਾਇਓਗੈਸ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ 12ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦੀ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਘੱਟ ਤੋ ਘੱਟ 511960 ਟਨ ਦੀ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗੈਸ ਹੀ

ਛੱਡਣਗੀਆ, ਜਿਵੇ ਕਿ 10 ਸਾਲ ਦੇ ਸਮੇ ਲਈ ਸਾਲਾਨਾ 51196 ਟਨ  ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗੈਸ। ਇਹ ਆਮਦਨ ਦਾ ਅਤਿਰਿਕਤ ਸ੍ਰੋਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।

ਪੇਡਾ ਨੇ ਸਹਾਇਕ ਖੇਤਰ ਵਿਖੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਸਿੱਧ ਕਰਾਇਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਸਹਿ- ਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾ ਵਿਚਾਰਅਧੀਨ ਹਨ, ਜਿਨਾ ਨੂੰ ਨੇਡ਼ਲੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਹੋਰ 50 ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦੇ ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤੀਆ ਜਾ ਰਹੀਆ ਹਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੇਡਾ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ।

ਜਾਪਾਨ ਬੈਂਕ ਫਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੁਆਪਰੇਟਿਵ (ਜੇ.ਬੀ.ਆਈ.ਸੀ) ਨੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਬੁੱਧੇਵਾਲ, ਅਜਨਾਲਾ ਅਤੇ ਮੋਰਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬ ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾਂ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤੋਰ ਤੇ ਕੁੱਲ 40 ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦੀਆ 4 ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜਿੰਮਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਜੇ.ਬੀ.ਆਈ.ਸੀ ਓ.ਡੀ.ਏ ਦਾ ਲੋਨ ਨਰਮ ਸ਼ਰਤਾ ਤੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾ ਤੋ ਇੰਧਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਗਾਸੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ। ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾ ਜਗਾ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦਿਆ ਸਾਲ ਵਿਚ 100 ਤੋ 180 ਦਿਨ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆ ਹਨ। ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾ ਦੇ ਗੈਰ-ਅਨੁਕੁਲ ਮੌਸਮ ਦੋਰਾਨ, ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਖੇਤੀਬਾਡ਼ੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੁੰਦ (ਜਿਵੇ ਕਿ ਚਾਵਲਾ ਦੀ ਪਰਾਲੀ, ਗੰਨੇ ਦਾ ਕੂਡ਼ਾ-ਕਰਕਟ, ਚਾਵਲਾ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲਕਡ਼ੀ ਦਾ ਬਾਇਓਮਾਸ) ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਇੰਧਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਲਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰਖੇਗਾ।  ਜੇ.ਬੀ.ਆਈ.ਸੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ-ਮੰਡਲ ਨੇ ਅਨੇਕਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀ ਅਤਿੰਮ ਸਥਿਤੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਜਰਿਏ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾ ਵਿਚ 500 ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2006 ਵਿਖੇ ਇਕ ਨਵੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾ ਦੀ ਨੀਤੀ (ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ) ਨਿਯਮਬੱਧ ਕੀਤੀ ਹੈ। 67 ਬਾਰ, ਦਬਾਓ ਜਾਂ ਇਸਤੋ ਜਿਆਦਾ ਦੀਆ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾ ਸੀਮਿਤ ਮਾਪਦੰਡ ਨਾਲ ਅਰਥਾਤ ਟਾਪਿੰਗ ਸਾਈਕਲ ਤਰੀਕੇ ਅਧੀਨ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਸੁਵਿਧਾ ਨੂੰ ਉਪਯੁਕਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਉਪਯੋਗੀ ਪਾਵਰ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਹਿਤਕਾਰੀ ਥਰਮਲ ਦੇ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਯੋਗਫਲ ਸੁਵਿਧਾ ਦੀ ਊਰਜਾ ਖਪਤ ਦੇ 45% ਤੋ ਜਿਆਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹੀ ਉਹ ਇਸ ਨੀਤੀ ਅਧੀਨ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁਣੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸਹਿਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਤੀ ਅਤੇ ਫਿਸਕਲ ਇਨਸੈੰਟਿਵ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ:

ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਅਤੇ ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਲੋਡ਼ੀਦੇ ਉਪਕਰਣ/ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਸੇਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, 4% ਵੈਲਯੂ ਏਡਿਡ ਟੈਕਸ (ਵੈਟ) ਵਸੂਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਓਕਟਰਾਈ: ਊਰਜਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ ਸਾਧਨ /ਉਪਕਰਣ/ ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਉੱਤੇ ਛੋਟ ਹੋਵੇਗੀ।

ਵੀਲਿੰਗ: ਪੀ.ਐਸ.ਈ.ਬੀ/ਲਾਇਸੈੰਸਧਾਰਕ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਲਗਾਈ ਗਈ ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਤੋ ਉਤਪਾਦਿਤ

ਬਿਜਲੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਿਡ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਏਗਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਉਸੇ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਇਕਾਈਆ ਵਿਚ ਕੈਪਟਿਵ ਵਰਤੋ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਏਗਾ ਜਾਂ  ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗ੍ਰਿਡ ਨੂੰ ਦਿਤੀ ਊਰਜਾ ਦੇ 2% ਇਕਰੂਪ ਵੀਲਿੰਗ ਚਾਰਜ ਉੱਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋ ਨਿਰਪੇਖ ਦੂਰੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਤੀਸਰੇ ਨੂੰ ਵੇਚ ਦੇਵੇਗਾ।

ਬਿਜਲੀ ਡਿਉਟੀ ਤੋ ਛੋਟ:

(ਓ) ਐਨ.ਆਰ.ਐਸ.ਈ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੋ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਡਿਉਟੀ ਦੀ ਵਸੂਲੀ ਤੋ ਛੋਟ ਹੋਵੇਗੀ।

(ਅ) ਪੀ.ਐਸ.ਈ.ਬੀ/ਲਾਇਸੈੰਸੀ ਗੈਰ-ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਉਪਯੋਗਿਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਹਾਈ ਫਰੀਕਵੈਂਸੀ ਵਾਲੇ ਘੰਟਿਆ ਦੋਰਾਨ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਪੂਰਣ ਤੋਰ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ।

(ੲ) ਪੀ.ਐਸ.ਈ.ਬੀ/ਲਾਇਸੈੰਸੀ ਅਟਲ ਅਤੇ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕ੍ਰਿਤ ਬੈਂਕ ਵਲੋ ਲੈਟਰ ਆਫ ਕਰੈਡਿਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਦੀ ਹੈ। ਲੈਟਰ ਆਫ ਕਰੈਡਿਟ ਦੀ ਰਕਮ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆ ਦੀ ਔਸਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬਿੱਲ ਦੀ ਰਕਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਲੈਟਰ ਆਫ ਕਰੈਡਿਟ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖਰਚੇ ਪਾਵਰ ਉਤਪਾਦਨਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਰੇ ਜਾਣਗੇ। ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਪਰਿਯੋਜਨਾਵਾਂ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਤੋਰ ਤੇ ਉਚਿਤ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋ ਘੱਟ ਸਮੇ ਦਾ ਵਿਰਾਮ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਆਈ.ਆਰ.ਆਰ 16-18% ਹੈ।

ਸਰੋਤ : www.peda.gov.in/