- ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਮਿਆਰ (ਐਫ ਐਸ ਐਸ), ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ 2011 ਨੂੰ।
- ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ, ਭਾਰਤੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਿਆਰ ਅਥਾਰਟੀ (ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ)।
ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਨਿਯਮ ਭਾਰਤ ਸਭ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਜ ਲਾਇਸੰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਿਯਮ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਇੰਦਰਾਜ਼ ਲਈ ਲਾਗੂ ਹੈ; ਇਸ ਨੂੰ ਪੋਸਟ-ਫਾਰਮ ਦਾ ਪੱਧਰ ਖਪਤਕਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਿਰਮਾਣ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਸਟੋਰੇਜ, ਪੈਕਿੰਗ, ਲੇਬਲਿੰਗ, ਆਵਾਜਾਈ, ਕੇਟਰਿੰਗ, ਵੰਡ, ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਜ ਭੋਜਨ ਦੇ ਮੁੜ - ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
(ੳ) ਕਿਸਾਨ, ਜੋ ਸਿਰਫ ਵਧਣ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਸਬਜ਼ੀ / ਫਲ / ਅਨਾਜ / ਮਸਾਲੇ ਵੇਚਣ ਪਰ ਵਿਤਰਕ / ਪੂਰਤੀਕਰਤਾ / ਰਿਟੇਲਰ ਨੂੰ ਆਦਿ ਲਿਜਾਣ ਨਾ ਕਰੋ। ਆਪਣੇ ਹੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਵਰਕਰ ਵਰਤ ਇਹ ਨਿਯਮ ਤੱਕ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਤਾਜ਼ਾ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸਪਲਾਇਰ/ਵਿਤਰਕ ਆਦਿ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਕਿਸਾਨ ਭੋਜਨ ਢੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ / ਲਾਇਸੰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ (ਪਰ ਵਧ ਰਹੀ ਭੋਜਨ ਲਈ)। ਇਹ ਛੋਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੁੱਧ ਜ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦ, ਪੋਲਟਰੀ ਜ ਮੀਟ ਪੈਦਾ ਫਾਰਮ ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀ ਹੈ। ਛੋਟ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸਾਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਹੀ ਆਵਾਜਾਈ / ਵਰਕਰ ਵਰਤ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਤਰਕ / ਖਰੀਦਦਾਰ / ਵੇਚਣ/ ਪ੍ਰਚੂਨ/ਵਿਚੋਲੇ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਿਜਾਣ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਕਿਸਾਨ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪਰਿਵਾਹਕ ਤੌਰ ਪਰ ਭੋਜਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਛੋਟ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ' ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀ ਹੈ (ਸੁਕਾਉਣ, ਠੀਕ, ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ, ਠੰਢ ਆਦਿ)।
(ਅ) ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਮਕਸਦ ਲਈ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਨਿਯਮ ਤੱਕ ਛੋਟ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਪਹਿਲੂ 'ਤੇ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹਨ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰੋ।
- ਇਹ ਨਿਯਮ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ 05 ਅਗਸਤ 2011 ਆਓਂਦੇ ਹਨ।
- ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਨਿਯਮ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਭੋਜਨ ਸਬੰਧਤ ਖਤਰੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦੋਨੋ ਰਜਿਸਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਲਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਫੂਡ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਰੋਗਾਣੂ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਮਿਆਰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹੀ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਿਯਮ ਜ ਨਿਯਮ ਜ ਕੰਮ ਜ ਦੇ ਹੁਕਮ ਤਹਿਤ ਦਰਜ ਹਨ, ਨਵ ਨਿਯਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੁੜ-ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
- ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਨਵ ਨਿਯਮ ਮੁਤਾਬਕ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ: ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਜ ਲਸੰਸ| ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਮਕਸਦ ਲਈ, ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ ਦੋ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ: (ੳ) ਪੈਟੀ ਭੋਜਨ ਵਪਾਰ ਅਤੇ (ਅ) ਹੋਰ (ਗੈਰ-ਛੋਟੇ) ਖੁਰਾਕ ਵਪਾਰ।
ਸਾਰੇ ਭੋਜਨ, ਜੋ ਕਿ ਪੈਟੀ ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹਨ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ (ਪੈਟੀ ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਸਕੇਲ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਵਾਲੀਅਮ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਧੀਕ ਵੇਰਵੇ ਬਾਰੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਹੋਣ ਲਈ ਅਤੇ ਜੋ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਇੱਥੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
- ਐਫ ਐਸ ਐਸ 2011 ਨਿਯਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਨਿਯਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਲਈ ਲਾਗੂ ਹੈ, ਉਹ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ, ਪਬਲਿਕ, ਲਈ ਮੁਨਾਫਾ, ਨਾ-ਲਈ-ਮੁਨਾਫਾ, ਚੈਰੀਟੇਬਲ, ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ, ਸਮਾਜਿਕ ਜ ਧਾਰਮਿਕ ਹੋ।ਨਿਯਮ ਖਪਤਕਾਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਉਕਿ ਨਿਯਮ ਖਪਤਕਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਚੌਕਸੀ ਹਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਭ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
- ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ, ਸਾਰੇ ਰਜਿਸਟਰਡ/ਪਬਨਾ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ। ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ ਜ ਇਸ ਦੇ ਏਜੰਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਭੋਜਨ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬੰਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਭ ਰਜਿਸਟਰ/ਪਬਨਾ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬੇਈਮਾਨ ਕੇ ਲੁੱਟ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ ਦੇ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਅਫਸਰ। ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਖ਼ਰਚ ਸਿਰਫ਼ 100 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲਾਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ - ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ - ਰਜਿਸਟਰ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜ ਵੱਧ ਪਬਨਾ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ/ ਲਾਇਸੰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ। ਤੀਜਾ, ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਪਤਕਾਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਭ ਰਜਿਸਟਰ ਜ ਪਬਨਾ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਾਲ ਰਜਿਸਟਰ ਜ ਪਬਨਾ ਹੋਣ ਦੇ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਲਈ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਸੇ ਅਪਰਾਧ ਕਰਨ ਲਈ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ / ਜ ਅੱਪ ਕਰਨ ਲਈ 5 ਲੱਖ ਦੀ ਮਾਲੀ ਜੁਰਮਾਨਾ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ/ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਦੇ ਜੋੜੇ ਫਾਇਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਪਤਕਾਰ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ, ਰਜਿਸਟਰਡ / ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਭੋਜਨ ਵਪਾਰ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦੇਣਦਾਰੀ ਬੇਲੋੜੀਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਕੁਝ ਵੀ ਪੀਡ਼ੀ ਕੀਤੀ ਜ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਭੋਜਨ ਖਪਤ ਨੂੰ ਇਕ ਰਜਿਸਟਰਡ/ਪਬਨਾ ਭੋਜਨ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਕੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ, ਕਿਉਕਿ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਖਪਤਕਾਰ ਨੂੰ ਇਰਾਦਤਨ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੇਗਾ।
ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਫ਼ਾਇਦੇ ਹਨ:
- ਭੋਜਨ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ: ਉਤਪਾਦਨ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਪਰਬੰਧਨ, ਸਟੋਰੇਜ਼ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ।
- ਘਟ ਬਰਬਾਦੀ/ਵਿਗਾੜ ਦੇ ਪਕਾਏ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਭੋਜਨ: ਉਤਪਾਦਨ, ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਮਿਆਰ ਭੋਜਨ ਵਿਗਾੜ ਦੀ ਘਟਨਾ ਅਤੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਘਟਾਉਣ।
- ਸੁਧਾਰ ਗਾਹਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ: ਬਿਹਤਰ ਗੁਣਵੱਤਾ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਓਂਦਾ ਹੈ।
- ਵਰਕਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੁਧਾਰ: ਨਿਯਮਤ ਸਿਹਤ ਦੀ ਚੈੱਕਅੱਪ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਕੰਮ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਵਰਕਰ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ. ਵਰਕਰਜ਼ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕੁੜਮਾਈ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ, ਜੋ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹੈਲਥ ਮਿਆਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਬਾਰੇ ਕੀਮਤੀ ਸਬਕ ਸਿੱਖਣ।
- ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਬੋਝ: ਮਿਆਰੀ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਨੇਮਾਵਲੀ (ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ) ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਉਤਪਾਦਨ / ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਇਕਸਾਰ ਅਤੇ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਘਟਨਾ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਇਹ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਅਲਵੀਅਤੇਸ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਸੋਧ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਸੁਧਾਰ ਕੰਮ ਕੁਸ਼ਲਤਾ: ਉਤਪਾਦਨ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ, ਪਰਬੰਧਨ ਆਦਿ ਸਮੁੱਚੇ ਕੰਮ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਸੁਧਾਰ ਦਾਗ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ: ਉਤਪਾਦ ਲੇਬਲ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਇਮਾਰਤ 'ਤੇ ਖਾਣੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਿਆਰ ਸਰਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਦੀ ਡਿਸਪਲੇਅ ਨੂੰ ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਸਰਟੀਫਾਈਡ ਉਤਪਾਦ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਦਾਗ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੱਕ ਦਾਗ ਢਾਹ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘਟਦੀ ਹੈ।
- ਘੱਟ ਖਤਰੇ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ: ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਇੱਕ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਬਿਨਾ ਇੱਕ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ/ਲਾਇਸੰਸ ਹੈ ਇੱਕ ਫੌਜਦਾਰੀ ਜੁਰਮ ਹੈ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਪੈਨਲਟੀ ਦੇ ਲਈ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੁਦਰਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਪੰਜ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਗੈਰ - ਅਨੁਕੂਲ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸਤਗਾਸਾ ਦੇ ਖਤਰੇ 'ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਕੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਕਿ 100 ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ / ਲਾਇਸੰਸ ਦੀ ਲਾਗਤ ਸਿਰਫ ਰੁਪਏ ਜ 2000 ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ (ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਹੈ ਅਤੇ ਲਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ), ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਪੂਰਣ ਬਣਦੀ ਹੈ।
- ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਜਨਤਕ ਤੱਕ ਮੁਕੱਦਮਾ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ: ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ ਮੁਦਰਾ ਇਨਾਮ ਸਕੀਮ ਦੇ ਖਾਣੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਦੇ ਹਰ ਅੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ, ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਸੱਚਾ ਹੋਣ ਦਾ ਪਾਇਆ ਹੈ, 500 ਰੁਪਏ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ।ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਭੋਜਨ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਤੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਜਨਤਕ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਬੇਹਤਰੀਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
- ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਵਿਕਰੀ/ਦੀ ਵੰਡ: 05 ਫਰਵਰੀ 2014 ਤੱਕ, ਪਬਨਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਪਲਾਇਰ/ਵੰਡ, ਪ੍ਰਚੂਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਜ ਖਪਤਕਾਰ/ਤੱਕ ਖਰੀਦਣ ਲਈ/ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦ ਵੇਚਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਐਫ ਐਸ ਐਸ 2011 ਦੇ ਨਿਯਮ ਲਈ ਲਾਭ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫਾ ਬਣਾਉਣ ਭੋਜਨ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨਹੀ ਹੈ। ਨਵ ਨਿਯਮ ਭੋਜਨ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਿਸਮ ਲਈ ਉਹ ਰਸਮੀ / ਰਸਮੀ ਕੰਮ, ਲਈ-ਮੁਨਾਫਾ, ਗੈਰ-ਮੁਨਾਫਾ, ਧਾਰਮਿਕ, ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ, ਸਮਾਜਿਕ ਆਦਿ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇ।
ਪੈਟੀ ਭੋਜਨ ਵਪਾਰ / ਨਿਰਮਾਤਾ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭੋਜਨ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ;
(ੳ) ਉਤਪਾਦਕ ਜ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਜ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਰਿਟੇਲਰ, ਹਾਕਰ, ਦੌਰੇ ਵਿਕਰੇਤਾ ਜ ਆਰਜ਼ੀ ਖੁਰਲੀ ਧਾਰਕ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੇਚਦਾ ਹੈ ਜ ਇੱਕ ਭੋਜ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕੱਠ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਭੋਜਨ ਵੰਡਦਾ ਹੈ।
(ਅ) ਛੋਟੇ ਸਕੇਲ ਜ ਕਾਟੇਜ ਜ ਸਾਲਾਨਾ ਟਰਨਓਵਰ 12 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਵੱਧ ਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਜ ਛੋਟੇ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ:
(1) ਭੋਜਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ (ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਮੀਟ ਅਤੇ ਮੀਟ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਵੱਧ ਹੋਰ) 100 ਕਿਲੋ ਵੱਧ ਨਹੀ ਹੈ / ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਲਿਟਰ ਜ;
(2) ਉਤਪਾਦਨ, ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਜ ਪਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਜ ਦੁੱਧ ਦੀ ਅਪ ਕਰਨ ਲਈ 500 ਲੀਟਰ ਹੈ।
(3) ਕਤਲ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ 2 ਵੱਡੇ ਜਾਨਵਰ ਜ 10 ਛੋਟੇ ਜਾਨਵਰ ਜ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ 50 ਪੋਲਟਰੀ ਪੰਛੀ ਹੈ ਜ ਘੱਟ ਜ;
(4) ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ 100 ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ / ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਨੋਟ ਕਰੋ: ਭੋਜਨ 12 ਲੱਖ (ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਕੱਟ ਆਫ ਉਪਰੋਕਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਘੱਟ ਵੱਧ) ਪੈਟੀ ਫੂਡ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੇਠ ਸਾਲਾਨਾ ਟਰਨਓਵਰ ਹੋਣ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਕੇਵਲ ਹੇਠ ਵਰਗ:
1. ਨਿਰਮਾਤਾ
2. ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ
3. ਭੋਜਨ ਹੈਡਲਰ (ਜਿਹੜੇ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀ - ਪਕਾਏ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੇਵਾ)
4. ਸਥਾਈ / ਆਰਜ਼ੀ ਖੁਰਲੀ ਧਾਰਕ
5. ਹਾਕਰ (ਦੌਰੇ / ਮੋਬਾਈਲ ਭੋਜਨ ਵਿਕਰੇਤਾ)
6. ਮੁੱਖ ਅਧਾਰਿਤ ਕੰਟੀਨ / ਡੱਬਾ ਵਾਲਲਾਸ
7. ਸਨੈਕਸ / ਚਾਹ ਦੁਕਾਨਾ ਦੇ ਪੈਟੀ ਰਿਟੇਲਰ
8. ਮੁੜ - ਪੇਕਰ (ਜਿਹੜੇ ਪੈਕ ਅਤੇ ਲੇਬਲ ਜ ਸਿਰਫ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਉਤਪਾਦ ਲੇਬਲ)
9. ਭੋਜਨ ਸਟਾਲ / ਧਾਰਮਿਕ ਇਕੱਠ, ਮੇਲੇ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ
10. ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਕ (ਜੋ ਡੇਅਰੀ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਦੱਸ ਨਹੀ ਹਨ)
11. ਦੁੱਧ ਵਿਕਰੇਤਾ
12. ਢਾਬੇ
13. ਮੱਛੀ / ਮੀਟ / ਪੋਲਟਰੀ ਦੁਕਾਨ / ਵੇਚਣ
- ਸਾਰੇ ਪੈਟੀ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ / ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਰਜ਼ ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਕੱਟ-ਆਫ ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੋਈ ਹੇਠ 12 ਲੱਖ ਹੇਠ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਗੈਰ-ਛੋਟੇ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ। ਹੇਠ 16 ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
- ਸਾਰੇ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੈਟੀ ਖੁਰਾਕ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਰਜ਼ ਅਤੇ ਕੱਟ-ਆਫ ਬਿੰਦੂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੋਈ ਉਪਰ 12 ਲੱਖ ਉਪਰ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ ਜ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜਿਹੜੇ ਨਹੀ ਹਨ। ਹੇਠ 16 ਰਾਜ ਜ ਇੱਕ ਮੱਧ ਲਾਈਸਿਸੰਗ ਅਥਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਹੋਣ ਲਈ ਲੋੜ ਹੈ।
ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਮੱਧ ਲਾਈਸਿਸੰਗ ਅਥਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ:
- ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਜ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਰਲ ਦੁੱਧ / ਦਿਨ ਦੇ ਵੱਧ 50,000 ਲੀਟਰ ਜ ਦੁੱਧ ਠੋਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲਾਨਾ ਦੀ 2500 ਟਨ ਲੈਸ ਯੂਨਿਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਡੇਅਰੀ ਯੂਨਿਟ।
- ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਤੇਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਅਤੇ ਘੋਲਨ ਕੱਢਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੇ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਯੂਨਿਟ ਅਤੇ ਤੇਲ ਏਕ੍ਸਪੋਲਰ ਯੂਨਿਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਸੋਧਕ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਵੱਧ 2 ਟਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ।
- ਸਾਰੇ ਸਲਾਉਘਟਰ ਘਰ ਵੱਧ 50 ਵੱਡੇ ਜਾਨਵਰ ਜ 150 ਜ ਹੋਰ ਭੇਡ ਅਤੇ ਬੱਕਰੀ ਜ 1000 ਜ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਜਾਨਵਰ ਕਸਾਈ ਲੈਸ ਪੋਲਟਰੀ ਪੰਛੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
- ਮੀਟ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਜ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਮੀਟ ਦੇ ਵੱਧ 500 ਕਿਲੋ ਜ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 150 ਟਨ ਲੈਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਸਾਰੇ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤਹਿਤ (ਮੈਨੂੰ) ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੱਧ ਯੂਨਿਟ (IV) ਰੇਲਾਬੇਲਰਸ ਅਤੇ ਮੁੜ-ਪੇਕਰਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਅਨਾਜ, ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਦਾਲ ਕੱਤਣ ਯੂਨਿਟ ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਸਮਰੱਥਾ ਵੱਧ 2 ਟਨ / ਦਿਨ ਹੋਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
- 100% ਐਕਸਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਯੂਨਿਟ।
- ਸਾਰੇ ਆਯਾਤਕ ਭੋਜਨ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਵਰਤਣ ਲਈ ਅਡਡਿਟੀਵੇਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਭੋਜਨ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਆਯਾਤ ਕਰਨ।
- ਸਾਰੇ ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਭੋਜਨ ਸਮੱਗਰੀ ਜ ਪਦਾਰਥ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਜ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਜ ਕਾਰਜ ਜ ਸੁਮੇਲ ਵਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੇਖ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਨ ਇਸਦੇ ਜਿਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਨਿਯਮ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਭੋਜਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਦੇ ਦੋ ਜ ਹੋਰ ਰਾਜ ਹਨ।
- ਵਰਗੇ ਰੇਲਵੇ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈਅੱਡਾ, ਬੰਦਰਗਾਹ, ਰੱਖਿਆ ਆਦਿ ਮੱਧ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਦਾਰੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਅਦਾਰੇ ਵਿਚ ਖੁਰਾਕ ਕੇਟਰਿੰਗ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਯੂਨਿਟ।
ਜਿਹੜੇ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜ ਮੱਧ ਲਾਈਸਿਸੰਗ ਅਥਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੁਰਾਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਸਟੇਟ ਲਾਈਸਿਸੰਗ ਅਥਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਲਈ/ਲਾਇਸੰਸ ਦੀ ਲੋੜ ਫਾਰਮ ਇਸ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ (ਫਾਰਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ) ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਅਫਸਰ (ਐਫ ਐਸ ੳ) ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਫਾਰਮ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਜ ਸਾਨੂੰ ਅਧੀਨਗੀ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਹੇਠ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਈ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ:
- ਭੋਜਨ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਫੋਟੋ
- ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ, ਵੋਟਰ ਸ਼ਨਾਖਤੀ ਕਾਰਡ, ਪੈਨ ਕਾਰਡ, ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਲਾਇਸੰਸ, ਪਾਸਪੋਰਟ, ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ, ਸੀਨੀਅਰ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਕਾਰਡ ਵਰਗੇ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇ ਲਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼, ਵਿਭਾਗ ਜਾਰੀ ਆਈ ਡੀ ਹੈ
- ਸਹਾਇਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ (ਜੇ ਕੋਈ ਹੈ):- ਐਨ.ਓ.ਸੀ. ਮਿਊਨਿਸਪੈਲਟੀ / ਪੰਚਾਇਤ, ਸਿਹਤ ਐਨ.ਓ.ਸੀ.ਕੇ
ਸਰੋਤ : (ਐਫ ਐਸ ਐਸ ਏ ਆਈ)
ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ : 6/20/2020